در آخرین روز از مجموعه وبینارهای تئاتر صاحبدلان مطرح شد
تئاتر دینی بازگوکننده زندگی واقعی انسان‌هاست
آخرین و سومین وبینار تخصصی از مجموعه وبینارهای دوازدهمین دوره سراسری و اولین دوره بین‌المللی تئاتر صاحبدلان با محوریت «حقوق زن و مرد از دیدگاه قرآن در ادبیات نمایشی» روز گذشته (سه شنبه ۱۶ اسفندماه) برگزار شد.
به گزارش ایران تئاتر، وبینار تخصصی «حقوق زن و مرد از دیدگاه قرآن در ادبیات نمایشی» با سخنرانی فرزاد معافی‌غفاری (مسئول جلسه)، عبدالکریم عبود عوده (از کشور عراق)، مهدی امینی و مهدی مسعودشاهی روز گذشته (سه شنبه 16 اسفندماه) از ساعت 16 تا 19 بعدازظهر به صورت پخش زنده از تلویزیون تئاتر ایران برگزار شد.
در آغاز برگزاری این وبینار تخصصی دینی، محمود فرهنگ دبیر این رویداد هنری ضمن خوشامدگویی و تشکر از تمام عوامل برپایی وبینارهای دوازدهمین دوره سراسری و اولین دوره بین‌المللی تئاتر صاحبدلان گفت: «در بخش‌هایی از برگزاری این مجموعه وبینارها مشخص شد که حوزه ادبیات نمایشی کشورها به چه میزان می‌تواند از مفاهیم و قصه‌های قرآنی در تولید آثار نمایشی بهره بگیرد.»
او افزود: «در این مجموعه وبینارها بعضی از آثار نمایشی و برخی از شخصیت‌های جهانی به عنوان نمونه و مثال درباره موضوعات قرآنی و دینی مطرح شد.»
هنرمندان مدافع ارزش‌های انسانی هستند
فرزاد معافی‌غفاری در ادامه برپایی وبینار «حقوق زن و مرد از دیدگاه قرآن در ادبیات نمایشی» گفت: «تئاتر هنری محصول تمدن غرب و محصول تمدن یونان است اما یکی از آسیب‌هایی که در چند دهه اخیر در حوزه تئاتر کشور وجود داشته این است که در عرصه تئاتر توجه‌ها بیشتر به مغرب زمین بوده است و سعی شده تا آثار تولیدشده به سبک تئاتر غرب باشد.»
این استاد دانشگاه ادامه داد: «دو نگاه تخصصی و عام به مفهوم حقوق زن و مرد از دیدگاه قرآن در ادبیات نمایشی وجود دارد. در نگاه عام می‌توان گفت نمایشنامه‌هایی که چه در ایران و در کشورهای اسلامی و سایر کشورها تولید شده‌اند به ارزش‌ها و مفاهیم انسانی می‌پردازند.»
معافی غفاری افزود: «هنرمندان در دفاع از ارزش‌های انسانی به میدان آمده‌اند و حتماً در آثار تولیدشده خود نگاه قرآنی داشته‌اند؛ حتی اگر خودشان اطلاع نداشته باشند و یا با این هدف به سمت تولید نمایشنامه نرفته باشند. از هر اثری که ارزش‌های انسانی و قرآنی را داشته باشد می‌توان به عنوان یک اثر دینی نام برد؛ اما نگاه تخصصی یک نگاه بسیار گسترده‌ای است که خود نیازمند برگزاری وبینارهای دیگری است.»
هنر یک مقوله جامعه‌شناختی است
مهدی امینی کارشناس و رئیس شورای ارزشیابی و نظارت ادره کل هنرهای نمایشی، دیگر سخنران این نشست تخصصی بود. او گفت: «حقوق فردی نیست، بلکه به عنوان یک بحث جدی در حوزه اجتماعی مطرح است. حقوق تنها منحصر به حقوق فردی، طبیعی و مادی انسان نیست و در مبانی قرآنی علاوه بر این حقوق از حقوق اجتماعی زن و مرد نیز یاد شده است.»
این کارشناس با اشاره به اینکه یک هنرمند برای تولید آثار خود از سه پیش‌فرض در تلقی زمان و مکان استفاده می کند، ادامه داد: «نخست اینکه هنر یک مقوله خرد نیست و در یک اثر مستقل از انسان یا وابسته به او نیست، بلکه هنر یک مقوله جامعه‌شناختی است که هویت آن در بافت فرهنگی اجتماعی شکل می‌گیرد و نظریات حوزه فلسفه را هم تقویت می‌کند.»
امینی افزود: «هنرمند صرفاً خالق یک اثر نیست بلکه یک خاستگاه اجتماعی از اثر و هنر او پشتیبانی می‌کند. هنر متاثر از سایر حوزه‌های انسانی، مسائل اجتماعی، سیاسی و فرهنگی است و تمام این حوزه‌ها در شکل هنرها و آثاری که از دل این هنرها ساخته می‌شوند، اثر گذارند و به صورت مستقیم دخالت دارند.»
در ادامه، این سخنران گفت: «دومین مسئله در پیش‌فرض‌ها این است، زمانی که زمان و مکان در اندیشه یک هنر به هم می‌ریزد و تلقی از زمان و مکان دچار دگردیسی و دگرگونی می‌شود زاویه دید هنرمند تغییر می‌کند. زمان در ادبیات نمایشی زمان حضور بسیار پررنگی پیدا می‌کند و مکان نیز در بازنمایی هنری یک امری نسبی قلمداد می‌شود.»
همچنین امینی درباره فرض سوم توضیح داد: «از دیدگاه قرآن انسان به دو بعدی جسمانی و روحانی تقسیم می‌شود و بعد روحانی یکی از ابعاد مهم است زیرا بعد روحانی آگاهی دارد و منشأ احساسات و عواطف است. اما بدن و جسم انسان یک بعد مادی است که در عرصه فیزیکال نمایش داده می‌شود.»
عاشورا بزرگ‌ترین حماسه تاریخ بشریت است
در ادامه برگزاری وبینار «حقوق زن و مرد از دیدگاه قرآن در ادبیات نمایشی»، مهدی مسعودشاهی دیگر سخنران این نشست گفت: «ادبیات نمایشی گونه‌ای از نمایش است که برای اجرا در صحنه تئاتر و یا نمایش‌های دیگر تنظیم و نوشته شده است و این هنر بازگوکننده زندگی واقعی انسان‌هاست. تئاتر نمایشی واقعی از صحنه زندگی انسان‌ها، موفقیت‌ها و ناکامی‌ها، خوبی‌ها و بدی‌ها و ارزش‌ها و ضدارزش‌های او از آغاز خلقت تا قیام قیامت است.»
او ادامه داد: «در صحنه نمایش که خداوند خالق آن است ما با قهرمانانی مواجه خواهیم شد که به وسیله خداوند به عنوان الگویی برای ما معرفی شد‌اند؛ الگوهایی که هرگز مانند آنها در تاریخ تکرار و دیده نشده است. داستان عاشورا بزرگ‌ترین حماسه تاریخ بشریت است که زمین و زمان و تمام آسمانی‌ها از دیدن و شنیدن آن غمگین شده‌اند و ما دائماً به یاد آن روز حسرت می خوریم و با خود می‌گوییم ای کاش ما نیز همراه قهرمانان این قصه بودیم.»
مسعودشاهی با بیان اینکه ادبیات نمایشی سال‌ها در تلاش بوده است تا لحظات ناب زندگی پندآموز و شرافتمندانه انبیا و اولیای الهی را با نمایش بازبینی کند، افزود: «تولید آثار و نمایش‌های دینی در شرایط امروز جهان یعنی تشکر و قدردانی از خداوند که بهترین مخلوقات خود را به عنوان رهبران مذهبی به ما معرفی کرده است. موضوع شخصیت زنان و مردان در جامعه یکی از موضوعات مهم در حوزه علوم انسانی است. در دین اسلام زن و مرد همواره جایگاه برابر دارند و اگر در برخی از نقاط تفاوتی وجودی دارد، صرفاً در نقش و وظایف زن و مرد وجود دارد.»
تئاتر دینی نفاق را محکوم می کند
عبدالکریم عبود عوده، رییس دانشکده هنرهای نمایشی دانشگاه بصره در سومین روز از مجموعه وبینارهای تخصصی تئاتر صاحبدلان گفت: «انسان موجودی است که می‌تواند شرافتمندانه زندگی کند و زیبایی‌های انسانی و زندگی او می‌تواند در ادبیات انسانی و تئاتر دینی نمود پیدا کند. تئاتر می‌تواند این بنا را پایه‌گذاری کند. اگر تئاتر دینی باشد می‌تواند نفاق را محکوم کند و انسان را از آلودگی‌ها دور کند. اگر تئاتر روحانی دینی و ارزش مدار باشد می‌تواند به وطن، عقیده، مردم و ملت خود خدمت کند.»
عبود عوده با اشاره به اینکه انسان‌ها با رسالت و هدفی خاص آفریده شده‌اند، توضیح داد: «تئاتر دینی برای رسیدن به اهداف خود باید از بی‌نظمی دوری کند؛ جدی بودن برای انجام این رسالت امری ضروری است. انسان یک رسالت و هدفی خاص دارد که باید در کره زمین این رسالت را دنبال کند و خداوند این مسئولیت را در وجدان انسان قرار داده است.»
او تاکید کرد: «تئاتر دینی می‌تواند منبعی برای پایه‌گذاری این موضوع باشد که انسان رسالت خود را انجام دهد و کمک کند تا انسان ابعاد وجودی و نفسانی خودش را پیدا کند. همچنین تئاتر اسلامی می‌تواند یک نوع سرگرمی و تفریح برای انسان‌ها ایجاد کند. این نوع تئاتر که ما آن را درام می‌نامیم، می‌تواند بین انسان، مفاهیم انسانی و زندگی دنیوی توازن ایجاد کند.»
این کارشناس عراقی در ادامه افزود: «قرآن کریم و سیره پیامبر اکرم (ص) و احادیث اهل بیت (ع) می‌تواند منبع اساسی برای اجرای تئاترهای اسلامی و دینی باشد. تئاتر دینی باید موضوعات متنوع، جدی و به‌روز را که فرهنگ اسلامی در آن وجود داشته باشد، ارائه دهد. همچنین تئاتر جهان اسلام باید از مقطعی بودن عبور کند.»
رییس دانشکده هنرهای نمایشی دانشگاه بصره همچنین گفت: «تئاتر جهان اسلام برای اینکه بتواند با ذهنی روشن مفاهیم خود را انتقال دهد و به موضوعات مرکزیت دهد، باید روح و جسم انسان را در نظر بگیرد.»
همچنین عبدالکریم عبود عوده در پایان افزود: «قرآن کریم بهترین و جامع‌ترین کتاب برای اخلاق و بهترین منبع برای شخصیت‌پردازی و شخصیت‌سازی در نمایشنامه‌هاست. در تئاتر جهان اسلام باید الگوهای مختلف و فداکاری‌های‌شان در طول تاریخ مورد بررسی و ارزیابی قرار گیرد.برای کشف ابعاد انسانی باید به ادبیات جهان اسلام رجوع کنیم و شخصیت‌ها و الگوهای آن را هدف قرار دهیم تا بتوانیم نمونه‌های دیگری از این شخصیت‌ها را در طول تاریخ داشته باشیم.»
در پایان برگزاری از سومین و آخرین وبینار تخصصی دینی از مجموعه وبینارهای دوازدهمین دوره سراسری و اولین دوره بین‌المللی تئاتر صاحبدلان، احمد جولایی گفت: «در جریان برگزاری دوازدهمین دوره از رویداد صاحبدلان، سه وبینار تخصصی از 14 لغایت 16 اسفندماه 1401 با محوریت‌های «انسان و شیطان از دیدگاه قرآن در ادبیات نمایشی جهان اسلام»، «حقوق بشر از نظر قرآن در تولید آثار نمایشی» و «حقوق زن و مرد از دیدگاه قرآن در ادبیات نمایشی» برگزار شد.»
این استاد دانشگاه از تمام عوامل برگزاری این رویداد بزرگ و دینی تشکر و قدردانی کرد و افزود: «همچنین در جریان برگزاری این دوره از رویداد تئاتر صاحبدلان از شش کتاب رونمایی شد.»
