تئاتر صاحبدلان موفق‌ترین جریان تئاتری سال‌های اخیر

 به بهانه برگزاری این رویداد بزرگ در سراسر کشور بعد از رخوت و رکود چندماهه تئاتر ایران و نیز بررسی جایگاه و ضرورت برگزاری تئاتر صاحبدلان، با او که سال‌هاست از نزدیک در جریان امور بزرگترین همایش تئاتر دینی کشور است به گفت‌وگو نشستیم که در پی می‌آید.

در نظر شما جایگاه و ضرورت برپایی تئاتر صاحبدلان در عرصه هنرهای نمایشی کشور چیست؟

قطعا کار کردن روی آثار نمایشی که ارزش خود را در زمینه محتوا حفظ کرده است جایگاه خاص خودش را دارد و یک اقدام کاملا هدایت شده در این زمینه است و همین امر باعث شده تا ما شاهد کارهای حرفه‌ای زیادی در آثار دینی، مذهبی و اعتقادی باشیم. در ارتباط با جایگاه و ضرورت تئاتر صاحبدلان باید بگویم که همین که یک مرکز مانند کانون تئاتر دینی بر این اساس هدف‌گذاری شده است تا آثار نمایشی با محتوای دینی و اعتقادی را به نمایش بگذارد؛ کاری بسیار شایسته بوده و باید بیشتر روی آن کار شود.

تئاتر صاحبدلان بعد از برگزاری یازده دوره صاحب چه ویژگی‌هایی شده است؟

یکی از ویژگی‌های تئاتر صاحبدلان این است که این رویداد هدفمند، متمرکز بر تولید نمایش در شهرهای مختلف کشور آن هم در قالب صدها اجرا برای عموم مردم است و مانند جشنواره‌های دیگر فقط با یک اجرا خاتمه پیدا نمی‎کند. باید بگویم که صاحبدلان چراغ تئاتر در شهرستان‌ها را روشن نگه داشته و این حس را به هنرمندان در شهرستان‌ها القا می‌کند که می‌توانند در منطقه و شهرهای خود اجرای عمومی داشته باشند و آثارشان را برای صاحبدلان ارسال کنند تا مورد بررسی قرار گیرد. آن‌ها فقط برای این کار یک کمک هزینه اجرایی می‌گیرند. همین امر باعث شده تا جایگاه تئاتر صاحبدلان در خانواده تئاتر کشور و نیز هنرمندان بسیار ارزشمند باشد. به علاوه برگزاری تئاتر صاحبدلان برای نمایش‌های آیینی و سنتی هم عامل مهمی در پویا نگه داشتن جریان این گونه تئاتر است و نقطه کانونی توسعه فرهنگی در این عرصه محسوب می‌شود.

آیا در این یازده دوره ما نسلی از نمایشنامه‌نویس، بازیگر یا کارگردان را به نوعی تربیت کرده‌ایم که به صورت تخصصی و حرفه‌ای در این حوزه  کار کنند؟

من در چندین دوره تئاتر صاحبدلان عضو گروه انتخاب آثار بوده‌ام و نمایش‌ها را از نزدیک تماشا کرده‌ام. به عنوان مثال برای تماشای یک اثر به شهر ساوه رفتم تا ارتباط بیشتری با آن برقرار کنم. همچنین در این یازده دوره من آثار زیادی را مطالعه کرده‌ام که می‌توان کارهای حرفه‌ای زیادی از آن‌ها استخراج کرد. هنرمندان در این حوزه انتخاب‌های خوبی داشته‌اند‌ و آگاهانه در این حوزه قدم برداشته‌اند. به عنوان مثال«مجلس شمر‌کشی محمد رحمانیان» نشانگر این موضوع است که آن‌ها دنبال کارهای حرفه‌ای‌تر هستند. خوشبختانه در این سال‌ها ما شاهد رشد بعضی از این بچه‌ها در این حوزه بوده‌ایم. به عنوان مثال در شهرستان‌ها این رشد از لحاظ کیفی ملموس‌تر است.

ارزیابی‌تان از ضرورت‌‌ها و باید و نبایدهای امروز تئاتر صاحبدلان چیست؛ طوری که تبیین این موارد به نوعی چراغ راه آینده بزرگترین رویداد تئاتر دینی ایران برای رسیدن به جایگاه بالاتری باشد؟

آقای فرهنگ در کانون تئاتر دینی، سپاه فرهنگی خوبی را جمع‌آوری کرده است. من در صحبتی که با ایشان در این زمینه داشتم به این مسئله پرداختم که وقت سازمان‌دهی دقیق‌تر در این سازمان فرا رسیده است. این سازمان نیروهای بالقوه‌ای در سطح کشور دارد که هر سال آثار و نمایشنامه‌های خود را برای جشنواره ارسال می‌کنند و در صورت تصویب آن را به روی صحنه می‌برند.

در حال حاضر برای سازماندهی این سپاه فرهنگی باید گروه‌های حرفه‌ای، نیمه حرفه‌ای و آماتور را دسته‌بندی کرد تا در جایگاه خود مورد بررسی قرار گیرند. بدین ترتیب می‌شود برای آن‌ها برنامه‌ریزی اساسی انجام داد. به عنوان مثال اگر یک گروه برای اولین بار در تئاتر صاحبدلان شرکت کرده است باید تحت پوشش این جشنواره قرار بگیرد تا بتواند با کسب تجربه و رهنمود‌های درست در سال آینده چند درجه ارتقا پیدا کند یا حتی تبدیل یک گروه نیمه حرفه‌ای به حرفه‌ای در این راستا چیزی دور از ذهن نخواهد بود. پ

علاوه بر این، می‌توان شرایطی فراهم ساخت که گروه‌های حرفه‌ای شهرستان‌ها بتوانند اجرای خود را در تهران روی صحنه ببرند. این کار باعث می‌شود تا ما هر روز شاهد رشد این نوع از گروه‌های هنری باشیم. پس زمان آن فرا رسیده تا آقایان فرهنگ و آشنا در این زمینه کارساز باشند و کمک بزرگی به این جشنواره کنند. درست است که کار پرزحمتی هم هست اما کاری لازم و ضروری است. امروز بعد از تماشای صحبت‌های آقای علی نصیریان بازیگر پیشکسوت تئاتر، سینما و تلویزیون در آیین رونمایی از پوستر بیستمین جشنواره نمایش‌های آیینی و سنتی بسیار مشعوف شدم. ایشان بیان کردند که «دلم می‌خواهد کاراکتر مبارک را در دنیا دوباره زنده‌اش کنیم البته با تکیه بر درام و مسائل روز اجتماعی؛ در واقع می‌باید تلاش کنیم در مضمون و ساختار تئاتر امروز ما شخصیت مبارک جلوه کند.» این سخن ایشان بسیار بجا و درست بود. اگر ما هم بتوانیم در تئاتر دینی، این مسئله را لحاظ کنیم همه چیز درست می‌شود.

چه تغییراتی را در حوزه نمایش‌های دینی و آیینی ضروری می‌دانید؟

ببینید بنیاد تعزیه توسط آقای داوود فتحعلی‌بیگی راه انداخته شده و هنرمندان در این زمینه را شناسایی و جذب کرده است. این بنیاد مانند خانه تئاتر عمل می‌کند. اما سوالی که اینجا پیش می‌آید این است که آیا تعزیه قرار است در حالت سنتی خود باقی بماند یا قرار است با تئاتر امروزی ما آمیزشی داشته باشد و اثر جدیدی را خلق کند؟ به نظر من باید طرحی نو درانداخت و مهم‌تر از آن بپذیریم که در تئاتر دینی هم ما نیاز به تغییر و به‌روزرسانی داریم بدین صورت هدف‌گذاری اجتماعی انجام می‌پذیرد. بی‌تعارف می‌گویم؛ ما در این حوزه نیاز به بازنگری داریم. آیا این مفاهیمی که ما برای امروز استفاده می‌کنیم به‌روز هست؟ ما راه را درست رفته‌ایم؟ پس باید از تجربیات‌ امروز خود برای آینده بهره بگیریم.

در مورد تئاتر صاحبدلان چطور؟ چقدر به امر به‌روز بودن نیاز داریم؟

اگر بخواهیم هر سال تئاتر صاحبدلان را با همین شکل ادامه دهیم؛ قطعا دچار ضعف می‌شویم. پس باید تشکیلاتی را راه اندازی کنیم که در تئاتر دینی اثرگذار باشد. ما می‌توانیم با استفاده از گروه‌های زیادی که در این عرصه هنری داریم قدم بزرگی برداریم و با گره‌ زدن مسائل روز با مسائل دینی و اعتقادی پیامی درست با توجه به زمان را به مخاطب برسانیم.

اگر بخواهید جمع بندی بر یازده دوره تئاتر صاحبدلان داشته باشید چه خواهید گفت؟

 ما می‌توانیم بگوییم که تئاتر صاحبدلان موفق‌ترین جریان تئاتری در سال‌های اخیر است که تا حالا ادامه داشته است.