حماسه آزادگی به روایت تعزیه و نمایش های خیابانی

امسال اداره کل هنرهای نمایشی و انجمن هنرهای نمایشی ایران  در قالب برنامه صاحبدلان و همایش تئاتر خیابانی تئاتر دفاع مقدس  برای گرامیداشت هفته دفاع مقدس و استقبال از مراسم اربعین برنامه های نمایشی متعددی را در نظر گرفته و در قالب رویدادها و آثار نمایشی مختلف به مخاطبان بی شمار این دو مناسبت توجه نشان دادند.برنامه هایی  که در این  روزهای کرونایی با توجه به اجرا در فضای باز و رعایت دستور العمل های بهداشتی  با استقبال عمومی مواجه شده است.

در ادامه مروری داریم به تلاش‌های انجام شده توسط اهالی تئاتر ایران در رابطه با برگزاری این دو رویداد در تهران و استان های مرزی  ، سپس  به سراغ شرح گزیده ای از برنامه‌های نمایشی تدارک دیده شده برای هفته دفاع مقدس در قالب دیگر برنامه ها و شهر های کشور می‌رویم.

 

برگزاری یازدهمین دوره تئاتر صاحبدلان به همت کانون تئاتر دینی اداره کل هنرهای نمایشی

عزاداران اربعین حسینی امسال شاهد برگزاری یازدهمین دوره تئاتر صاحبدلان در روزهای منتهی به سالروز اربعین بودند. این همایش به همت کانون تئاتر دینی اداره کل هنرهای نمایشی برگزار گردید و فراخوان آن در میانه‌های مرداد ماه امسال منتشر شد. اولویت‌های موضوعی یازدهمین دوره تئاتر صاحبدلان این موارد را در بر می‌گرفت: داستان‌های قرآنی (قصص قرآنی، مفاهیم و مضامین آن)، زندگانی و سیره عملی چهارده معصوم به ویژه پیامبر اسلام مطابق با اسناد معتبر تاریخی، مضامین فاطمی (موضوعات برگرفته از شخصیت و زندگی حضرت فاطمه زهرا (س، مضامین علوی (موضوع‌‌های برگرفته از شخصیت و زندگی حضرت علی (ع، مضامین عاشورایی (آثار مبتنی بر وقایع و آموزه‌های حماسه عظیم عاشورا و تأثیرات آن در زندگی معاصر)، مضامین رضوی (انتخاب آثار از میان نمایش‌های برگزیده نهمین جشنواره سراسری تئاتر رضوی که در بجنورد برگزار خواهد شد)، فرهنگ مهدوی (آثار مرتبط به زندگی و شخصیت امام زمان (عج)، شخصیت‌های شناخته ‌شده و موثر در تاریخ اسلام (دانشمندان، شاعران، نویسندگان و سیاست‌مدارانی که تاثیراتی ارزشمند در جریان پیشرفت اسلام داشته‌اند) و تاثیری که شخصیت‌ها و مفاهیم دینی بر زندگی معاصر داشتند.

یازدهمین دوره تئاتر صاحبدلان در پنج بخش نمایش‌های صحنه‌ای، تعزیه، آئین‌های نمایشی، نمایش‌های میدانی و نقالی برگزار ‌شد و در بخش نمایش‌های صحنه‌ای آن تنها نمایشنامه‌هایی پذیرفته شد که مرتبط با محتوای تئاتر صاحبدلان بودند و تاکنون هیچ اجرایی از آنها (اعم از عمومی یا جشنواره) به روی صحنه نرفته است. در بخش آئین‌های میدانی آن دسته از آیین‌های دینی مناطق مختلف کشور پذیرفته شد که مرتبط با محتوای تئاتر صاحبدلان تولید ‌شدند.

در همایش امسال احمد جولایی، یدالله وفاداری و محمد حمزه‌زاده انتخاب آثار بخش صحنه‌ای و مهدی کاموس، مجید اشتیاقی و یدالله وفاداری انتخاب آثار بخش تئاتر خیابانی این رویداد را بر عهده داشتند و هیئت انتخاب یازدهمین دوره تئاتر صاحبدلان به شمار می‌روند.

 

جزئیات اجرای آثار نمایشی یازدهمین دوره تئاتر صاحبدلان

اجراهای بخش خیابانی یازدهمین دوره تئاتر صاحبدلان از یکشنبه چهارم مهر ماه در محوطه باز مجموعه تئاتر شهر آغاز شد و تا سیزدهم مهر ماه ادامه می‌یابد. بر اساس اعلام اداره کل هنرهای نمایشی هر روز از ساعت 16 دو نمایش و ساعت 17 یک تعزیه در محوطه باز مجموعه تئاتر شهر اجرا خواهد شد.

بر طبق جدول اجراهای تئاتر خیابانی بخش اول اجرا های یازدهمین دوره تئاتر صاحبدلان در بازه زمانی چهارم تا سیزده مهر ماه، نمایش‌های «نامدار»، «قاصدین»، «مختلصین»، «قاصد»، «نجواهای عزازیل» و «دمام‌نوازی» و همچنین تعزیه‌های «مسلم ابن عقیل»، «بازار شام»، «حر ابن ریاحی»، «وهب»، «حضرت علی اکبر (ع)»، «حضرت قاسم (ع)، «حضرت عباس (ع)»، «حضرت امام حسین (ع)»، «بازار شام» و «دو طفلان مسلم» در محوطه باز مجموعه تئاتر شهر اجرا می‌شود. جدول کامل اجراهای این همایش در قالب تصویر به مطلب پیش رو ضمیمه شده و در بخش تصاویر این مطلب واقع در بالای صفحه سمت چپ قابل مشاهده است. علاوه بر آن می‌توانید لیست اجراهای یازدهمین دوره تئاتر صاحبدلان را در قالب فایل پی دی اف در اینجا مشاهده کنید.

همچنین در این دوره از تئاتر صاحبدلان تعداد 21 نمایش صحنه‌ای و 15 نمایش خیابانی از سوی هیئت انتخاب برگزیده و معرفی شدند. آثار نمایشی حاضر در یازدهمین دوره تئاتر صاحبدلان عبارت است از:

بخش صحنه‌ای:

 1. نمایش «غریبستان»،  کارگردان: پوریا قصابی قوچانی، نویسنده: فرهاد ارشاد، خراسان رضوی (قوچان)2. نمایش «گمگشته»، کارگردان: محمدرضا باباخانیان، نویسنده: فرهاد لباسی، همدان3. نمایش «پاییز هزار و سیصد و انتظار»، کارگردان: سعید نوروزی، نویسنده: مصطفی کوشکی و سعید نوروزی، کرمانشاه4. نمایش «هلیون»، کارگردان: آرش رضایی، نویسنده: رسول حائر، لرستان (ازنا)5. نمایش «فرات تشنه است»، کارگردان: کاظم ارجمندنیا، نویسنده: حسین فدایی حسین، بندر بوشهر6. نمایش «طوفان»، کارگردان: احسان جانمی ریزی، نویسنده: حسین فدایی حسین، اصفهان7. نمایش «سال سی»، کارگردان: آدینه رحیم نژاد، نویسنده: اصغر خلیلی، اصفهان8. نمایش «با من به جهنم بیا»، کارگردان: حسام خلیل نژاد، نویسنده: آرش منصوری، دامغان9. نمایش «یک و بیست دقیقه بامداد»، نویسنده و کارگردان: پژمان شاهوردی، بروجرد10. نمایش «مثل بی‌کس‌ترین جاشوی دریا»، کارگردان: پریسا کهکش پور، نویسنده: شهرام بزرگی، شاهین شهر11. نمایش «سوری خانم»، نویسنده و کارگردان: علی زیستی، کرمانشاه12. نمایش «ارادتمند شما؛ کریم!»، نویسنده و کارگردان: مهدی کاموس، تهران13. نمایش «از اسب تا سیب»، کارگردان: فرزاد لباسی، نویسنده منوچهر اکبرلو، همدان 14 . نمایش «زبان اشاره»، نویسنده و کارگردان: محسن متین وفا، دماوند15. نمایش «سرخ او»، نویسنده و کارگردان: مهیار هزارجریبی، مازندران (بهشهر)16. نمایش «کوچه نقاش‌ها»، کارگردان: مسعود نیازی، نویسنده: علی طاوسیان، اصفهان17. نمایش «خانه‌ای برای پرواز»، نویسنده و کارگردان: مجید کاظم‌زاده مژدهی، گیلان (رشت)18. نمایش «ایستاده در غبار»، کارگردان: ماندانا عبقری، نویسنده: علیرضا دهقانی، کرج19. نمایش «زلال عشق»، کارگردان: سعیده خلجی بلتیجه، نویسنده: عباس اسماعیلی، اصفهان20. نمایش «اسب حیوان عجیبیست»، کارگردان: نعمت اسدی مرام، نویسنده: هاشم پور محمدی، کرمانشاه (هرسین)21. نمایش «خداوند علم و شمشیر»، کارگردان: بهاره کرمی، نویسنده: هومن روح تافی، کرمانشاه

 

بخش تئاتر خیابانی:

1. نمایش «عروس و عروسک»، نویسنده و کارگردان: سعید ذبیحی، کرمانشاه2. نمایش «شهریور 1320»، کارگردان: مهدی روزبهانی، نویسنده: آرش رضایی، شهر ری3. نمایش «در سوگ خورشید»، نویسنده و کارگردان: پژمان شاهوردی، بروجرد4. نمایش «سسلمه (صدا کردن)»، نویسنده و کارگردان: مهدی صالحیار، مرند5. نمایش «وطن وتن»، نویسنده و کارگردان: مجتبی خلیلی، اصفهان6. نمایش «نقل خندق- نقل احد»، نویسنده و کارگردان: هومن روح تافی، کرمانشاه7. نمایش «جا پای پدر»، کارگردان: میلاد حسین‌زاده، نویسنده: محمدرضا جعفری لفوت، آستانه اشرفیه8. نمایش «دعبل خزاعی»، نویسنده و کارگردان: حسن عنایت‌پور، سبزوار9. نمایش «جنگ بدر»، نویسنده و کارگردان: مهدی دریایی، اراک10. نمایش «مخلصین»، نویسنده و کارگردان: مرتضی وکیلیان، تهران11. نمایش «پروانه‌های منتظر»، کارگردان: پگاه معصومی، نویسنده: فرزاد لباسی، همدان12. نمایش «گروه دمام نوازی»، کاری از حمیدرضا نوری، تهران13. نمایش «نام دار»، نویسنده و کارگردان: اکبر قهرمانی، تهران14. نمایش «قاصد»، نویسنده و کارگردان: مارال ایزدبخش، تهران15. نمایش «کبوترانه»، نویسنده و کارگردان: سعید خیراللهی، دهلران

 

همایش نمایش خیابانی ویژه هفته دفاع مقدس در تهران

با آغاز هفته دفاع مقدس همایش نمایش خیابانی ویژه هفته دفاع مقدس در شهرستان‌های استان تهران با ۱۸ اثر نمایشی به همت انجمن هنرهای نمایشی استان تهران و حمایت کانون تخصصی تئاتر خیابانی در شهرستان‌های این استان آغاز شد. این ۱۸ اثر نمایش خیابانی با موضوع دفاع مقدس توسط 18 گروه تئاتر در همایش نمایش ویژه هفته دفاع مقدس طی هفته دفاع مقدس در شهرستان‌های استان تهران اجرا می‌شود.

بر اساس اعلام اداره کل هنرهای نمایشی در روزهای اخیر نمایش‌های خیابانی «دیده‌بان» به نویسندگی محمد قربانی و کارگردانی رضا تاجیک در شهرستان ورامین، «دقیقه ۹۰» به نویسندگی و کارگردانی رضا محمدیان در شهرستان پیشوا، «فرکانس» به نویسندگی و کارگردانی میثم رمضانی در شهرستان قرچک (پارک ولایت)، «مین» به نویسندگی فاطمه زارع زاده و کارگردانی جواد میرزایی در اسلامشهر (بوستان شهدا)، «خوب، بد، زشت» به نویسندگی ابوالفضل حاج علی خانی و کارگردانی حامد بدخشی در بهارستان، «هنوز ادامه دارد» به نویسندگی قیصر امین‌پور و کارگردانی حسین ناصری در دماوند، «قرعه» به نویسندگی محمدتقی رودگر و کارگردانی میثم تفرشی در ورامین، «مرد میدان» به نویسندگی و کارگردانی رضا نجاری و امیرحسین شجاعی جم در قرچک (گلزار شهدا)، «یه نامه» به نویسندگی و کارگردانی حسین قاسمی در پیشوا (جلیل آباد)، «قرعه» به نویسندگی و کارگردانی مهدی روزبهانی در شهرری، «یحیی» به نویسندگی و کارگردانی کاوه مالکی در اسلامشهر (بوستان توحید)، «آخرین تصویر» به نویسندگی مجید قربانی و کارگردانی احمد استیری در شهرری، «طوبی» به نویسندگی هادی آقابابایی و کارگردانی زهرا هداوند خانی در ورامین، «اجباری» به نویسندگی ترگل آقایی و کارگردانی مریم صبوری در اسلامشهر (بوستان مهستان)، «فرمانده» به نویسندگی و کارگردانی احمد صدقی در اسلامشهر (باغ فیض)، «سلام سردار» به نویسندگی و کارگردانی سید امیر حسینی در شهر قدس، «ایستاده‌ایم» به نویسندگی و کارگردانی امیرعلی بدلی در شهرستان قرچک (پارک ولایت) و «به دنبال یونس» به نویسندگی حسن شکری و کارگردانی مریم مهربان در اسلامشهر (بوستان شهید ندایی) در این همایش حضور دارند.

 چهار نمایش دیده‌بان، دقیقه 90، فرکانس و مین در روز جمعه دوم مهر ماه، هفت نمایش خوب بد زشت، هنوز ادامه دارد، قرعه، مرد میدان، یه نامه، قرعه و یحیی در رور شنبه سوم مهر ماه، سه نمایش آخرین تصویر، طوبی و اجباری در روز یکشنبه چهارم مهر ماه، نمایش فرمانده در روز دوشنبه پنجم مهر ماه و سه نمایش سلام سردار، ایستاده‌ایم و به دنبال یونس در روز سه‌شنبه ششم مهر ماه در مکان‌های اشاره شده در سطور فوق اجرا می‌شود. به این ترتیب آثار حاضر در این رویداد نمایشی از تاریخ ۳۱ شهریور تا ۶ مهرماه سال ۱۴۰۰ در محوطه مجموعه تئاتر شهر ،پارک‌ها و بوستان‌ها و میادین شهرستان‌های استان تهران برای شهروندان اجرا می‌شود.

 

همایش نمایش خیابانی ویژه هفته دفاع مقدس در سایر استان‌ها

اجرای نمایش‌های خیابانی ویژه هفته دفاع مقدس تنها محدود به استان تهران نبود و در استان‌های دیگر کشور نیز نیز انجام شد.  تعداد 40 گروه نمایشی به اجرای 45 نمایش گوناگون با 135 اجرا در نقاط مختلف ایران، آثاری را مرتبط با اربعین و جنگ به مناسبت فرا رسیدن هفته دفاع مقدس و هم‌زمان با ایام اربعین در معرض دید تماشاچیان تئاتر قرار دادند. این نمایش‌ها توسط کانون تئاتر خیابانى اداره کل هنرهای نمایشی و برنامه‌ریزى و همکارى با انجمن هنرهاى نمایشى ایران و استان‌هاى تهران، کردستان، کرمانشاه، ایلام و منطقه آزاد اروند (شهرهای خرمشهر و آبادان) به مناسبت فرا رسیدن هفته دفاع مقدس و هم‌زمان با ایام اربعین حسینى در استان ها و شهرهای یاد شده اجرا می‌شود.

همچنان که گفته شد  استان تهران با 18 اثر نمایشی و استان کردستان با ٥ اثر نمایشی، استان کرمانشاه با ٧ اثر نمایشی، استان ایلام با ۸ اثر نمایشی و منطقه آزاد اروند با ٧ اثر نمایشی در این رویداد نمایشی شرکت کردند. مکان‌ اجرای این آثار نمایشی در شهر تهران محوطه مجموعه تئاتر شهر و میدان منیریه را در بر می‌گرفت. در شهرستان‌هاى ورامین، دماوند، پیشوا، بهارستان، شهر ری، شهر قدس، قرچک و استان‌هاى کردستان، کرمانشاه، ایلام و منطقه آزاد اروند نیز اجرای آثار نمایشی در بوستان‌ها، گلزارهاى شهدا و مناطق عملیاتی انجام ‌شد. با آنکه اکثر این آثار نمایشی بر اساس موضوع دفاع مقدس و مسائل مربوط به آن ساخته شده‌اند، اما در میان آنها می‌توان آثاری مرتبط با ایام سوگواری محرم را نیز یافت.

علاوه بر این دو برنامه فراگیر ،تلاش‌های دیگری نیز توسط اهالی تئاتر در رابطه با برگزاری رویدادهای نمایشی مرتبط با اربعین و هفته دفاع مقدس صورت گرفت که در ادامه این مطلب به آنها اشاره خواهد شد.

 

اجرای سوگواره نمایشی در فضای باز مرکز تئاتر کانون

هم‌زمان با اربعین حسینی، سوگواره نمایشی «با کاروان نور» به مدت ۱۰ شب در فضای باز مقابل مرکز تولید تئاتر کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان یعنی محوطه بیرونی مرکز تولید تئاتر و تئاتر عروسکی کانون پرورش فکری در حال اجرا است. بنابر تایید اداره کل روابط عمومی و امور بین‌الملل کانون، در این ویژه‌برنامه جمعی از هنرمندان نمایش‌های آئینی و فعالان فرهنگی کانون به روایت‌گری با مضامین واقعه‌ی کربلا و قیام عاشورا می‌پردازند.

سوگواره نمایشی «با کاروان نور» از پنجم تا پانزدهم مهر ماه ۱۴۰۰ برگزار می‌شود و هنرمندان روایت‌های متعددی از عشق و ارادت و دلدادگی به شهدای کربلا را به شیوه‌ نقالی، پرده‌خوانی، چاوشی‌خوانی و قصه‌گویی برای مخاطبان کودک و نوجوان و دیگر علاقه‌مندان به اجرا در می‌آورند. این برنامه با هنرمندی محمدرضا معجونی، امیرحسین انصافی، محمدرضا آزادفر، صادق کیانی‌مقدم، فاطمه روحی‌رحیم، کیمیا یعقوبی و الهه تاجیک به مدت ۱۰ شب از ساعت ۱۷ در محوطه‌ بیرونی مرکز تولید تئاتر و تئاتر عروسکی کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان واقع در پارک لاله میزبان علاقه‌مندان است.

بر این اساس محمدرضا معجونی روایت‌ کودکان تشنه حرم، اسرای کربلا، سوختن در آتش و ماجرای خیمه‌ کوچک را به شیوه نقالی اجرا خواهد کرد. امیرحسین انصافی نیز در اجرای نقالی خود به داستان آهویی که عزادار حسین شد، نقل حمال تبریزی و نقل روز سوم می‌پردازد. علاوه بر او محمدرضا آزادفر در اجرای نقالی خود داستان حر، نقل علی‌اکبر (ع)، نقل به میدان رفتن او و قصه‌ خیمه‌های سوخته را روایت می‌کند. همچنین صادق کیانی‌مقدم داستان رقیه (س)، قصه مشک، رزم علی‌اکبر (ع)، قصه‌ هشتمین، قصه مهربانی و قصه کریم را به شیوه چاوشی‌خوانی اجرا می‌کند. در بخش دیگر این برنامه الهه تاجیک با اجرای قصه گوشواره‌ها، روز دهم و قصه شهر فراموشی و فاطمه روحی‌رحیم نیز با اجرای قصه سفر و کیمیا یعقوبی با نقل قصه رقیه (س) و نقل ضامن آهو به اجرای برنامه می‌پردازند.

 

برگزاری چهارمین سوگواره ملی تئاتر میدانی و تعزیه اربعین حسینی

فراخوان «چهارمین سوگواره ملی تئاتر میدانی و تعزیه اربعین حسینی» در هفته دوم شهریور ماه امسال منتشر شد و اجرای این رویداد نمایشی در دو بخش «تئاتر میدانی و محیطی» و «تعزیه و آیین‌های نمایشی محرم» از جانب برگزارکنندگان آن مورد تایید قرار گرفت. هر کدام از این دو بخش موضوعات مختلفی را در بر می‌گرفت و سرفصل‌های متفاوتی را مدنظر قرار داده بود. به عنوان مثال در بخش تئاتر میدانی و محیطی موضوعاتی نظیر کودکان و فرهنگ عاشورا، پیاده ‌روی اقشار جامعه، تاثیر عاشورا بر فرهنگ اسلامی و ایرانی، خادمان اربعین و موکب‌های حسینی، نهضت حسینی و فرهنگ ایثار و شهادت، ترویج روحیه مقاومت و مدافعان حرم، ترویج نهضت قیام عاشورا و تاثیر آن بر سایر ملت‌ها به عنوان موضوع اصلی نمایش‌های میدانی مطرح گردید؛ موضوعاتی که گروه‌های نمایشی علاقه‌مند به حضور در این سوگواره باید بر اساس آنها اقدام به طراحی آثار نمایشی خود می‌کردند.

بخش تعزیه و آیین‌های نمایشی محرم این سوگواره نیز به اجرای مجالس تعزیه و آیین‌های نمایشی اقوام مختلف کشور در رابطه با مراسم محرم اختصاص داشت و به زبان ساده همان تغزیه‌خوانی بود. در این بخش تنها آن دسته از تعزیه‌های کاروانی و مجلسی که از نسخه‌های معتبر و بااصالت در امرا اجرا بهره می‌بردند مورد پذیرش قرار گرفتند. مهلت ارسال آثار به دبیرخانه چهارمین سوگواره ملی تئاتر میدانی و تعزیه اربعین حسینی تا بیستم شهریور ماه 1400 بود و زمان برگزاری آن نیز از تاریخ اول تا پنجم مهر ماه امسال یعنی روزهای منتهی به سالروز اربعین مقرر گردید. این سوگواره اکنون در استان خوزستان در حال برگزاری است و آثار شرکت کننده در آن علاوه بر پایانه مرزی چذابه در سطح شهر اهواز نیز اجرا می‌شود.

 

مهم‌ترین برنامه نمایشی محرم اهواز

بنابر تایید دبیر چهارمین سوگواره ملی تئاتر میدانی و تعزیه اربعین حسینی یعنی مصطفی بوعذار، این سوگواره اکنون به عنوان محوری‌ترین برنامه وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در حوزه اربعین شناخته می‌شود و طرح اولیه آن پنج سال قبل در مسیر پیاده‌ روی اربعین در استان خوزستان و منطقه چذابه و شلمچه کلید خورد. بر اساس توضیحات بوعذار سوگواره ملی تئاتر اربعین در آن زمان به دو زبان عربی و فارسی اجرا شد و اکنون نیز به همان سبک و سیاق در استان خوزستان در حال برگزاری است.

بنابر اظهاران دبیر چهارمین سوگواره ملی تئاتر اربعین، امسال به دلیل بسته بودن مرز و وجود ویروس کرونا این سوگواره در یازده نقطه از شهر اهواز به صورت نمایش خیابانی و تعزیه توسط گروه‌های نمایشی فعال تعزیه در حال اجرا است. در دوره سوم این سوگواره یعنی سال گذشته دوازده اثر نمایشی اجرا شد که امسال این عدد به بیست اثر از سراسر کشور افزایش یافته است. امسال در بخش نمایش خیابانی و میدانی تعداد پنجاه اثر نمایشی به دبیرخانه این سوگواره ارسال گردید که در نهایت هشت اثر از میان آنها برگزیده شد. این اعداد و ارقام در بخش تعزیه شامل شصت اثر نمایشی ارسالی و دوازده اثر برگزیده بود. به این ترتیب امسال شاهد اجرای بیست اثر نمایشی در سوگواره تئاتر اربعین هستیم.

برای آگاهی از نام هشت نمایش برگزیده شده در بخش نمایش خیابانی و میدانی چهارمین سوگواره ملی تئاتر اربعین می‌توانید به این مطلب و برای آشنایی با آثار برگزیده شده در بخش تعزیه و آئین‌های نمایشی محرم این سوگواره نیز می‌توانید به این مطلب مراجعه کنید.

 

اجرای سایر برنامه‌های نمایشی به مناسبت فرا رسیدن اربعین حسینی

علاوه بر چهارمین سوگواره ملی تئاتر میدانی و تعزیه اربعین حسینی که در استان خوزستان برگزار گردید، از هفته آخر شهریور ماه امسال تا روز پنجم مهر ماه یعنی روز اربعین برنامه‌های نمایشی دیگری نیز برای اجرا در شهرهای مختلف کشور تدارک دیده شد. یکی از این برنامه‌ها اجرای تعزیه ملی «سوگ یار» در شهر جدید پرند به مدت ده شب است که از روز 27 شهریور ماه آغاز شد و تا میانه‌های هفته جاری یعنی روز 5 مهر ماه ادامه خواهد داشت. در طول این ده شب تعزیه‌های شهادت حر بن یزید ریاحی و حضرت عباس (ع) با حضور اساتید تعزیه‌خوانی و 250 نفر از عوامل اجرایی این تعزیه‌ها در فاز چهار شهرک جدید پرند رو‌به‌روی شرکت عمران پرند، با رعایت فاصله اجتماعی و پروتکل‌های بهداشتی اجرا می‌شود. این رویداد به همت بنیاد فرهنگی هنری رودکی و با مشارکت شرکت عمران شهر جدید پرند برگزار می‌گردد و اجرای آن با حضور گروه ارکستر سازهای بادی و کوبه‌ای همراه است.

از دیگر برنامه های نمایشی تدارک دیده شده برای اربعین می‌توان به برگزاری مراسم سوگواری «بازخوانی فرهنگ سوگواری محرم در طهران» اشاره کرد. این مراسم سوگواری به مدت پنج شب از تاریخ سی و یکم شهریور ماه تا چهارم مهر ماه هر شب از ساعت 19 تا 21 در «خانه طهران» برگزار گردید و به صورت زنده از شبکه آیو جهان‌بین پخش شد. خانه طهران وابسته به سازمان زیباسازی شهر تهران است و این مراسم سوگواری با کمک و همکاری معاونت توسعه و برنامه‌ریزی سازمان مذکور برگزار ‌شد.

 

برگزاری پنجمین همایش بین‌المللی تئاتر پیاده‌ روی اربعین حسینی

پنجمین همایش بین‌المللی تئاتر پیاده ‌روی اربعین که با نام «روایت راهیان» نیز شناخته می‌شود از دیگر برنامه‌های نمایشی امسال برای استقبال از ایام اربعین بود. بنابر تایید دبیر هنری این همایش یعنی سید مصطفی موتورچی پنج گروه نمایش برای اجرای تئاتر خیابانی، تعزیه و نمایش‌های ترکیبی خیابانی و تعزیه در این همایش شرکت کردند. همایش تئاتر پیاده روی اربعین پس از یک سال وقفه به دلیل شیوع ویروس کرونا امسال دوباره از سر گرفته شد. از همین رو با توجه به اینکه تعداد زائران ایرانی حاضر در این همایش نسبت به سال‌های پیش از شیوع ویروس کرونا کاهش چشمگیری یافته بود، امسال بیشتر نمایش‌ها به زبان عربی اجرا شد. البته اجرای نمایش‌های امسال تنها به عربی محدود نماند و به دو زبان فارسی و ترکی نیز انجام گرفت.

بنابر اظهارات موتورچی و بر طبق برنامه‌ریزی‌های انجام شده هر گروه نمایشی در طول روز حداقل دو اجرا با فواصل چند ساعته داشت. بر همین اساس پنجمین همایش بین‌المللی تئاتر پیاده روی اربعین یا «روایت راهیان» هر روز با ده اجرا میزبان عزاداران اربعین بود و در مجموع تا میانه‌های هفته جاری یعنی تا پایان روز اربعین حداقل شصت اجرا خواهد داشت. پنج گروه تئاتر حاضر در این همایش دو روز در نجف و دو روز در کربلا توقف می‌کنند و به اجرای برنامه می‌پردازند. در این فاصله سه روز توقف نیز در مسیر پیاده روی اربعین برنامه‌ریزی شده است.

در همین راستا پخش برنامه «همقدم» با موضوع پیاده روی اربعین از نجف تا کربلا نیز در رادیو نمایش آغاز شده است. این برنامه در طول هفته دفاع مقدس هر شب ساعت 18 از شبکه نمایش پخش می‌شود و تهیه‌کنندگی آن را محسن جواهری بر عهده دارد.

حال که اشاره به مهم‌ترین مجموعه برنامه‌های نمایشی تدارک دیده شده برای اربعین امسال به پایان رسید بهتر است به سراغ هفته دفاع مقدس برویم و رویدادهای نمایشی برگزار شده برای گرامیداشت این هفته را مرور کنیم.

 

گرامیداشت هفته دفاع مقدس با اجرای نمایش‌های گوناگون در نقاط مختلف کشور

با آغاز هفته دفاع مقدس شاهد برگزاری رویدادهای نمایشی متعدد و اجرای آثار نمایشی مختلفی در سطح کشور بودیم که در ادامه به آنها اشاره خواهد شد.

رزم‌نمایش «معبر» از جمله آثاری بود که از 26 شهریور ماه امسال اجرای خود را در بوستان ولایت تهران آغاز کرد و قرار است اجرای آن تا 10 مهر ماه ادامه یابد. این نمایش میدانی به کارگردانی محمدمهدی پریزاد و توسط گروه جهادی «فکه» با حضور صد بازیگر اصلی و فرعی و 50 نفر از عوامل تولید و پشت صحنه این گروه ساخته شده است. نمایش میدانی معبر در مساحتی به وسعت سی هکتار به صورت رزم‌نمایش اجرا شد و در هشت یادمان پی در پی با پیاده روی در مسیر دو کیلومتری توسط عوامل تولید نمایش و مخاطبان آن روایت گردید. یادمان‌های اجرا شده در این اثر نمایشی به ترتیب اعزام به جنگ، گذر از میدان مین، حضور در میدان نبرد و کانال نفررو، ورود به کانال کمیل، حضور در هور، رسیدن به پل شناور خیبر، به تصویر کشیدن بیمارستان صحرایی و نخلستان را در بر می‌گیرد که مخاطبان این اثر در تمام آنها حضور دارند و می‌توانند از نزدیک نظاره‌گر حوادث جنگ تحمیلی و حماسه‌ افراد دخیل در آن که توسط گروه بازیگران اجرا می‌شود، باشند.

یکی دیگر از برنامه های مرتبط با هنرهای نمایشی که به مناسبت هفته دفاع مقدس تدارک دیده شده «خوانش پایداری» نام دارد که از سی و یکم شهریور ماه تا هفتم مهر ماه امسال در پردیس تئاتر تهران برگزار می‌شود. برنامه خوانش پایداری که در بازه زمانی مذکور هر روز از ساعت 19 تا 20:30 برگزار می‌شود، از دو بخش مجزا تشکیل شده است که نمایشنامه‌خوانی و گفت‌وگو با هنرمندان و صاحب‌نظران عرصه تئاتر دفاع مقدس و مقاومت را در بر می‌گیرد. نمایش «قصه‌ای از دل خاک» از جمله آثار نمایشی اجرا شده در این رویداد نمایشی بود که تعدادی از هنرمندان مرکز تولید تئاتر، معاونت تولید، معاونت فرهنگی و کانون پرورش فکری استان تهران آن را به نویسندگی محمود تیموری و کارگردانی سعید زین‌العابدینی بر روی صحنه بردند. داستان‌ این نمایش که مخاطبان اصلی آن را کودکان تشکیل داده‌اند روایتگر شرح حال موش کوچکی است که همراه با پدر و مادر خود در لانه‌ای اطراف منطقه جنگی و مین‌گذاری شده زندگی می‌کند. این موش کوچک که موشی نامیده می‌شود در روز تولد خود یک کلاه‌ و پوتین از طرف پدر و مادرش و آقای همسایه هدیه می‌گیرد؛ اما خیلی زود در می‌یابد که این هدایا از منطقه مین‌گذاری شده‌ اطراف لانه‌ آنها جمع‌ آوری شده است.

نمایش «تن‌ها» به کارگردانی علیرضا معروفی که سال گذشته در رویدادهای هنری مختلفی نظیر جشنواره تئاتر مقاومت و جشنواره تئاتر فجر حضور داشت نیز از جمله آثاری است که با آغاز هفته دفاع مقدس و از سر گرفتن فعالیت‌های مجموعه تئاتر شهر بار دیگر به روی صحنه رفته است. نمایش تن‌ها که این بار در تالار سایه اجرا شده است در روزهای چهارم و پنجم مهر ماه برای احترام به روز اربعین اجرا نمی‌شود و پس از آن حضور در تالار سایه را از سر می‌گیرد. 

 

برگزاری دومین جایزه سرو و آئین اختتامیه نخستین جشنواره تئاتر خیابانی افلاکیان

در طول هفته دفاع مقدس امسال دومین دوره از جایزه سرو برگزار شد تا بر تعداد رویدادهای نمایشی مرتبط با این هفته بیافزاید. جایزه سرو امسال میزبان آثار مختلف مرتبط با هنرهای نمایشی نظیر تئاتر تلویزیونی، پایان نامه، مقاله، کتاب‌های پژوهشی و نمایشنامه بود و به تجلیل از فعالان عرصه تئاتر انقلاب و دفاع مقدس اختصاص داشت. این همایش در طول هفته دفاع مقدس برگزیدگان خود را معرفی کرد و از آنها تقدیر به عمل آورد.

نخستین جشنواره تئاتر خیابانی افلاکیان که در شهریور ماه امسال آغاز شده بود نیز با آغاز هفته دفاع مقدس در روز سوم مهر ماه به کار خود پایان داد. این جشنواره که در قم برگزار شد به موضوعاتی نظیر شهدای دفاع مقدس ، شهدای مدافع حرم ، شهدای هنرمند و شهدای سلامت پرداخت که اکثر موضوعات آن با حال و هوای هفته دفاع مقدس همخوانی داشت.

 

برگزاری یادواره نمایشی راویان فتح و ویژه برنامه راویان مقاومت

یکی از رویدادهای نمایشی مرتبط با هفته دفاع مقدس که در طول این هفته از تاریخ اول تا سوم مهر ماه امسال در منطقه فرهنگی و گردشگری عباس‌آباد تهران برگزار شد «یادواره نمایشی راویان فتح» نام داشت. در طول برگزاری این رویداد نمایشی که در مکان‌هایی نظیر گذر فرهنگ، بوستان آب و آتش و پل طبیعت برگزار گردید، نمایش «bell214» به نویسندگی و کارگردانی مصطفی کولیوندی، نمایش «هر وجب از این خاک» به نویسندگی و کارگردانی سامان شکیبا و نمایش «زخمداران» به نویسندگی و کارگردانی حسنا قبادی به صورت عمومی برای علاقه‌مندان تئاتر اجرا شد. بنابر گزارش‌های موجود استقبال مناسبی از اجرای این آثار نمایشی توسط مردم انجام گرفت که در صورت نبود شرایط ویژه ناشی از شیوع ویروس کرونا شاید میزان آن گسترده‌تر می‌بود.

ویژه برنامه «راویان مقاومت» نیز یک رویداد نمایشی مبتنی بر اجرای تئاتر خیابانی بود که در قالب آن 45 نمایش مختلف در طول هفته دفاع مقدس در تهران اجرا شد. این ویژه برنامه‌ نمایشی با تلاش سازمان فرهنگی هنری شهرداری تهران و به همت مدیریت فرهنگی هنری منطقه ۵ (فرهنگ‌سرای فردوس) در قالب اجرای ۴۵ نمایش میدانی از تاریخ ۳۱ شهریور ماه تا ۶ مهر ماه در سطح شهر تهران برگزار گردید. یکی از آثار نمایشی اجرا شده در این رویداد نمایشی «آخرین تصویر» نام داشت که به نویسندگی مجید قربانی و کارگردانی احمد استیری در طول هفته دفاع مقدس در مناطق مختلف استان تهران اجرا شد. این نمایش میدانی که از حضور دو بازیگر بهره می‌برد به روایت زندگی یکی از عکاسان دوران دفاع مقدس می‌پردازد که بر اثر حادثه‌ای در آن دوران توان خود را در زمینه عکاسی از دست می‎دهد و پس از آن به پیشنهاد پزشک معالج خود سعی می‌کند مهارت‌های عکاسی را دوباره باز یابد.

 

برگزاری هفتمین رپرتوار تئاتر خیابانی دفاع مقدس

هفتمین رپرتوار تئاتر خیابانی دفاع مقدس از دیگر رویدادهای نمایشی مرتبط با جنگ ایران و عراق بود که هم‌زمان با آغاز هفته دفاع مقدس برگزار گردید. این رویداد نمایشی امسال در قالب دو بخش «اجرای تئاتر خیابانی» و «ویژه» برگزار شد که بخش ویژه آن به ساخت آثار نمایشی بر اساس خاطرات یکی از آزادگان جنگ تحمیلی به نام علیرضا محمودی مظفر اختصاص داشت. رپرتوار تئاتر خیابانی دفاع مقدس همان گونه که از نام آن بر می‌آید به حمایت از نمایش‌های میدانی با موضوع جنگ و مسائل مرتبط با آن اختصاص دارد و با همکاری حوزه هنری خراسان شمالی و اداره ‌کل حفظ آثار و نشر ارزش‌های دفاع مقدس این استان برگزار می‌شود.

همان گونه که در سطور پیشین این متن به آن اشاره شد در استان‌های تهران (با 18 اثر نمایشی)، کردستان (با ٥ اثر نمایشی)، کرمانشاه (با ٧ اثر نمایشی)، ایلام (با ۸ اثر نمایشی) و منطقه آزاد اروند (با ٧ اثر نمایشی) نیز به طور کل 45 نمایش در طول هفته دفاع مقدس در قالب 135 اجرای مختلف به روی صحنه رفت که عمده آنها آثار محیطی و خیابانی و میدانی بودند و با موضوعات مرتبط با دفاع مقدس ساخته شدند.

با توجه به اینکه وضعیت متزلزل و بی‌ثبات ناشی از شیوع ویروس کرونا همچنان ادامه دارد اکثر نمایش‌های مناسبتی امسال که برای استقبال از اربعین و گرامیداشت هفته دفاع مقدس ساخته شد را آثار نمایشی محیطی و میدانی تشکیل می‌داد.